Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBOT), hastaların yüksek basınçlı bir odada saf oksijen solumasını sağlayan tıbbi bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi, vücuda normalden çok daha fazla oksijen alımını mümkün kılarak, iyileşme süreçlerini hızlandırır ve birçok hastalıkta etkili sonuçlar sunar.
Basınç odaları içinde yüksek basınçlı ortamlarda hava solutularak başlanan tedaviler 1662 yıllarına kadar gider. 1775 yılında Priestly tarafından oksijen keşfedildikten sonra basınç odalarında oksijen ile tedaviler denenmeye başlanmıştır.
1930’larda HBOT dalgıçlarda ve basınçlı hava ortamında çalışan tünel işçilerinde görülen VURGUN hastalığı ve gaza bağlı damar tıkanıklığı tedavilerinde başarılı bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.
HBOT tek kişilik veya çok kişilik basınç odaları içinde atmosfer basıncından daha yüksek basınç değerlerinde %100 oksijen solutulması ile yapılan bir tedavidir. Hastalar tek kişilik veya çok kişilik basınçlı kabinlerin içine sokularak belirli bir süre burada kalmaları sağlanarak yapılan tedavidir. Aşağıdaki ilk resimde TEK KİŞİLİK, sonraki resimde ÇOK KİŞİLİK BASINÇ KABİNLERİ görülmektedir:
📌 Hiperbarik Oksijen Tedavisi Nasıl Uygulanır?
- ✔ Basınçlı Oksijen Ortamı: Hasta, özel bir hiperbarik oksijen odasına (basınç odası) girer.
- ✔ %100 Saf Oksijen Solunumu: Hastalar, normal atmosferik basıncın 1,5-3 katı yüksekliğinde saf oksijen solur.
- ✔ Tedavi Süresi: Seanslar genellikle 60-120 dakika sürer ve hastalığın türüne göre belirlenen protokollerle uygulanır.
- ✔ Düzenli Seanslar: Çoğu hastalık için birden fazla seans gerekir.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi Nasıl Etki Eder?
HBOT etki mekanizması iki ana başlıkta anlatabiliriz:
1. Basıncın direkt etkisi (mekanik etki)
2. Oksijenin basıncının artışına bağlı etkiler
Basıncın Direk Etkisi
Gaz kanunlarına göre basınç ile hacim arasında ters orantı vardır. Bu ters orantıya göre kapalı bir boşlukta basınç artarsa hacim küçülür. Bu etki basınç odası içinde artan basınçla beraber kanda veya dokularda bulunan gaz kabarcıklarını küçültür. Bu nedenle vurgun hastası için iyi bir tedavidir.
Oksijenin Basıncının Artışına Bağlı Kanda Çözünmüş Oksijenin Etkileri
Gaz kanunlarına göre herhangi bir gazın sıvılar üzerindeki basıncı artarsa, o sıvıda gazın çözünürlüğü artar. 100 ml kanda hemoglobin (kanda oksijeni taşıyan bileşik) miktarı yaklaşık 15 gramdır. Hemoglobinin 1 gramı %100 oksijene doyduğunda 1.34 ml oksijen taşıyabilir. Yani 100 ml kanda 20.1 ml oksijen, hemoglobine bağlanarak taşınır.
Normal atmosferik şartlarda hava solunduğunda 100 ml kanda 0.3 ml oksijen plazmada (kanda) çözünür. Yani hiçbir yere bağlı olmadan serbest dolaşır. Ayrıca, ortam basıncı 3 atmosfere çıktığı zaman ve %100 oksijen solutulduğunda 100 ml plazmada 6.8 ml çözünür.
100 ml Arter (atar damar, temiz kan taşıyan damar) kanda 20 ml oksijen bulunurken, 100 ml venöz (toplar damar, kirli kan taşıyan damar) kan oksijen miktarı 14 ml dir. Ayrıca, aradaki fark 6 ml’dir ve dokularda kullanılan da bu miktardır. Bu miktar 3 ATA basınç altında %100 oksijen solutularak plazmada çözünmüş olarak taşınabilen 6.8 ml oksijene eşittir. Böylece, hemoglobinde taşınan oksijene gerek kalmadan dokuların ihtiyacı olan oksijeni plazmada çözünmüş olarak taşımak mümkündür. Çözünmüş oksijen basıncının artışına bağlı olarak oksijenin hücrelere geçme oranı da yaklaşık olarak 3-4 kat artar. Bu nedenle, ödemli ve dolaşımı problemli dokulara oksijen kolaylıkla hücre içine girebilmektedir.
📌 Hiperbarik Oksijen Tedavisi Hangi Hastalıklarda Kullanıyoruz?
1️⃣ Diyabetik Ayak Yaraları: Kan dolaşımını artırarak iyileşmeyi hızlandırır.
2️⃣ Kronik Yara ve Bası Yaraları: Dokuların oksijen ihtiyacını karşılayarak yara kapanmasını sağlar.
3️⃣ Karbonmonoksit Zehirlenmesi: Toksinlerin vücuttan atılmasını hızlandırır.
4️⃣ Ani İşitme ve Görme Kaybı: İç kulak ve göz damarlarını oksijenle destekleyerek hasarı azaltır.
5️⃣ Kemik İltihabı (Osteomiyelit): Enfeksiyonla mücadelede bağışıklık sistemini güçlendirir.
6️⃣ Radyasyon Sonrası Doku Hasarı: Kanser tedavisi sonrası oluşan yan etkileri azaltır.
7️⃣ Beyin Hasarı ve Felç: Sinir hücrelerini besleyerek beyin fonksiyonlarını destekler.
8️⃣ Dalış Hastalığı (Dekompresyon Sendromu): Derin dalış sonrası gaz kabarcıklarını giderir.
HBOT’un Kalp ve Damar Üzerine Etkileri
HBOT sırasında meydana gelen nabız sayısında azalma nedeniyle kalbin pompalama gücünde %10-20 lere varan geçici bir düşüş olur. Bu düşmeye rağmen kan basıncında dikkate değer bir değişiklik olmaz.
HBOT nin damarları büzüştürücü etkisinden dolayı sağlam kılcal atar damarların bulunduğu dokulara giden kan miktarını azaltır. Buna rağmen, plazmada çözünen yüksek oksijen miktarı nedeniyle dokularda hipoksi yani oksijen düşüklüğü olmaz bilakis yükselir. Damar geçirgenliğinin düzelmesi nedeniyle kılcal damardan dokuya sıvı geçişi azalır ve hücre dışı gereksiz sıvı emilerek dokularda oluşan ödem azalır.
HBOT’un Mikroplar üzerine etkisi
Artmış oksijen basınçlarına oksijen seven bakteriler genellikle farklı yanıt verirler.
Pseudomonas Aeruginosa, E.coli, Stafilokokus aureus gibi diyabetik ayak yaralarında çok sık görülen mikroplar 1.3 Atmosfer oksijen basıncına kadar üremeleri hızlanır ancak 1.3 ATA basınç değerlerinin üzerine çıkıldığında oksijen negatif etki yapar ve üremeleri yavaşlar.
Hiperbarik oksijen tedavisi basınçları mutlak oksijen sevmeyen mikroplar üzerinde öldürücü etki gösterir.
Yara Üzerindeki Etkisi Nedir?
Fiziksel bir etki ile cilt bütünlüğünün bozulmasına yara denir. Yaraların kompleks bir tamir mekanizması vardır.
Yara bölgesinde doku oksijenin basıncı 5-15 mmHg değerlerindedir. Ancak, bazı problemli yaralarda bu değerlerin de altına inmektedir. Meydana gelen hipoksi yani oksijensizlik yeni damar oluşumunu uyarır ve yara bölgesinde yeni damarlanmalar başlar. Ancak oluşan bu YENİ DAMARLANMALARIN devam ettirilebilmesi için gerekli olan KOLLAJEN, hücreler tarafından sentezlenmektedir. Özellikle prolin ve lizin gibi enzimlerin oluşabilmesi için dokuda 30-40 mm oksijen basıncı gereklidir.
Günde tek veya iki seans HBOT uygulamaları ile KOLLAJEN sentezi için gereken oksijenlenme sağlanırken, tedavi dışındaki sürede de YENİ DAMARLANMA için gerekli olan oksijensizlik devam eder.
Cilt bütünlüğünün tekrar sağlanması olan yaranın üzerinin deri ile kapanması yara iyileşmesinin son aşamasıdır. Ayrıca, epitel hücrelerinin göçü sırasında da oksijen kullanılmaktadır.
Zehirleyici (Toksik) Durumların Tedavisindeki Etkisi
HBOT gazlı gangren enfeksiyonuna neden olan klostridial bakterilerin ürettiği alfa toksin ve lesitinaz üretimini durdurur. Ayrıca tedavide başarı şansını artırmaktadır.
Karbonmonoksit zehirlenmelerinde ise hemoglobine ve sitokrom A3 oksidaza bağlanan karbonmonoksit molekülerinin ayrılma ve atılma hızlarını artırmaktadır.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi Faydaları
- ✔ Kan Dolaşımını Artırır: Böylece, oksijenin dokulara ulaşmasını hızlandırarak iyileşmeyi destekler.
- ✔ Bağışıklık Sistemini Güçlendirir: Enfeksiyonlarla mücadelede vücudun savunma mekanizmalarını aktive eder.
- ✔ Hücre Yenilenmesini Hızlandırır: Yeni damar oluşumunu ve doku onarımını teşvik eder.
- ✔ Ağrı ve Şişliği Azaltır: Anti-inflamatuar etkisiyle dokulardaki ödemi ve ağrıyı hafifletir.
- ✔ Beyin Fonksiyonlarını Destekler: Sinir hücrelerini koruyarak hafıza ve bilişsel fonksiyonları iyileştirir.
📌 Tedavi Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- 💡 Doktor Kontrolü Şarttır. Tedaviye başlamadan önce uygunluk değerlendirmesi yapılmalıdır.
- 💡 Kulak Basıncı Dengelenmelidir. Hasta, yüksek basınç nedeniyle kulak tıkanıklığı hisseder.
- 💡 Kapalı Alan Korkusu Olanlar İçin Özel Destek. Klostrofobisi olan hastalar için özel önlemler vardır.
- 💡 Yan Etkiler Nadirdir. Bazı hastalar, geçici baş ağrısı, kulakta dolgunluk hissi veya hafif yorgunluk yaşar.
📌 Sonuç: Hiperbarik Oksijen Tedavisi ile Daha Hızlı İyileşin!
Hiperbarik Oksijen Tedavisini, birçok hastalıkta destekleyici ve hızlandırıcı bir tedavi yöntemi olarak kullanıyoruz. Dokulara daha fazla oksijen sağlayarak, iyileşme süreçlerini hızlandırır ve sağlıklı yaşamın devamlılığını destekler.
HBOT TEDAVİSİ YAPILAMAYAN DURUMLARDA İSE
HBOT tedavisi yapılamayan durumlar da vardır. Bu durumlarda ve HBOT yapılsa da dokudaki iyileşmeyi hızlandırmak amacıyla da OKSİPLAZMA® tedavisi yapılmalıdır. Oksiplazma® tedavisi için tıklayınız ve aşağıdaki videomuzu izleyiniz:
Yara Hastalıkları ve Tedavileri için ayrıntılı bilgiye ulaşmak için lütfen tıklayınız
Yara hastalığı ve “tedavisi yok, bu hastalıkla yaşamaya alış” denilen hastaların tedavi sonrası yorumlarını okumak için lütfen tıklayınız
Prof. Dr. Ahmet AKGÜL’ün özgeçmişine ulaşmak için lütfen tıklayınız
İletişim ve Randevu için lütfen tıklayınız
