Lenfödem çeşitleri, lenf sıvısının dokularda ne zaman ve nasıl biriktiği ile ilgili bir sınıflamadır. Lenfödemin oluşum nedenine göre iki ana çeşidi vardır:
Lenfödem hastalığının oluşuma ve nedenine göre primer ve sekonder olarak sınıflandırılmaktadır. İşte lenfödem çeşitleri:
1️⃣ Lenfödem Çeşitleri: Primer Lenfödem (Doğumsal Lenfödem)
- ✔ Genetik ve doğuştan gelen lenf sistemi bozukluklarına bağlı olarak gelişir.
- ✔ Lenf damarlarının eksik, dar veya işlevsiz olması sonucu lenf sıvısı yeterince taşınamaz.
- ✔ Genellikle çocukluk, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar.
- ✔ Aile öyküsü olan bireylerde daha sıktır.
- ✔ Tek veya iki bacakta, bazen kollarda belirgin şişliklerle kendini gösterir.
Primer lenf ödem doğuştan itibaren olan lenfödemdir. Yani bebek doğduğundan itibaren lenfödem hastasıdır. Bunun nedeni bebekte kromozom ve genetik değişikliklerden olduğu düşünülmektedir. Bu durumda lenf damarları ve/veya lenf bezlerinde sorun vardır. Primer lenf ödem diğer nedenler arasında daha az görünen bir durumdur. Bu tip lenfödem tek başına olabileeği gibi bazen başka hastalıklarla da eşlik eder. Özellikle Klippel Sendromu olan hastalarda lenfödem sıktır. Klippel sendromu hastalığı ile ilgili bilgi akmak için tıklayınız.
Primer lenf ödem kadınlarda daha sık olur. Genellikle bacaklarda ortaya çıkar. Nadiren kollarda da olur ama bacaklarda daha sıktır. Primer lenfödem de kendi içinde çeşitleri vardır:
Primer Lenfödem Çeşitleri
Kongenital lenfödem: Doğumda vardır ve doğumdan hemen sonra kendini gösterir. Bebek doğduğunda bacak veya kolları şiş görünür.
Lenfödem prekoks: Ergenlikte kendini belli eder. Genellikle doğumda şişlik olmaz ama ergenlikte bir bacak veya kolda şişlik ortaya çıkar.
Lenfödem tarda: Yetişkin dönemde ortaya çıkar. Yetişkinlik dönemine kadar herhangi bir şişlik yoktur ama yetişkinlik çağlarında bacaklarda şişlik ortaya çıkar.
2️⃣ Sekonder Lenfödem (Sonradan Gelişen Lenfödem)
- ✔ Dış faktörlere bağlı olarak gelişen lenfödem türüdür.
- ✔ Bazı cerrahi operasyonlar, lenf düğümü alınması, travma, enfeksiyonlar ve radyoterapi gibi nedenlerle ortaya çıkar.
- ✔ Kanser cerrahisi sonrası, özellikle meme kanseri ameliyatları sonrasında sık olur.
- ✔ Bacak, kol veya vücudun farklı bölgelerinde şişlik, gerginlik hissi ve hareket kısıtlılığı oluşturur.
- ✔ Tedavi edilmediğinde cilt değişiklikleri ve enfeksiyon riski artar.
En sık görülen lenf ödem tipidir. Doğumda normaldir ve hiçbir lenf sistemi sıkıntısı yoktur. Zamanla lenf damarları ve/veya lenf bezlerinin bozulmasına yol açan diğer hastalıklar sonucu lenf ödem gelişir. Çok büyük bir oranda tek bacakta ortaya çıkar. Tedavi olmaz ise bazen diğer bacağa da geçer.
Bu hastalıklar enfeksiyonlar, travma ve kazalar, eklemlerde burkulmalar, ameliyatlar, şişmanlık ve obezite, kanserler ve kanser ameliyatları, ışın tedavileri, kemoterapiler, yaralar, varisler, derin ven trombozları … gibi çok hafif ayak burkulmasından çok kompleks kanser ameliyatlarına kadar çok geniş bir hastalık grubunun içindedir.
Bununla birlikte en yaygın sekonder lenf ödem nedeni enfeksiyonlardır yani mikrop kapmadır. Özellikle Afrika gibi ülkelerde yaşayanlarda sık görülen bir enfeksiyon grubu vardır ve bu sivrisineklerle bulaşır. Sivrisinek kişinin bacağını sokar ve içindeki larvaları o bölgeye bırakır. Bu larvalar, çok ince, kıl gibi olan lenf damarlarını tıkar. Bunun sonucunda lenf sıvısı taşınması duraklar ve hemen altında lenf sıvısı artar ve lenf ödem oluşur.
Lenfödem Çeşitleri
Ayrıca enfeksiyonlara örnek olarak kişideki tırnak mantarı ve/veya yak parmak aralarındaki çatlak ve mantarlar, ayak tabanındaki çatlaklar gibi mikropların rahatça deri altına girebilecek yerlerden giren mikroplar yine lenf damarlarına girer ve damardaki lenf taşınmasını bozarlar. Sonuç yine lenf ödemdir. Lenf damarlarının mikroplarca iltihaplanmasına LENF DAMARI İLTİHABI veya LENFANJİT denir.
Kanserler ve tedavileri de önemli bir sekonder lenf ödem nedenidir. Sıklıkla karşımıza çıkan meme kanserleridir. Meme kanseri tedavisi sırasında ameliyatta koltuk altı lenf bezleri de çıkarıldığı için, o kolun lenf taşınması bozulmaktadır ve kolda lenf ödem gelişir. Bu arada tedavi sırasında ışın tedavisi de eklenince lenf damarları da bozulur ve lenf ödem oluşma potansiyeli artar. Örneğin deri kanserlerinden olan MELANOM tedavisi sırasında o uzvun lenf bezleri de çıkarıldığı için o bölgede lenf ödem gelişebilir. Ayrıca yapılan radyasyon yani ışın tedavisinde cilt altı lenf damarları bozulmakta ve lenf bezlerinin yapısının işlevsiz hale gelmesine neden olduğu için lenf ödem hastalığına neden olur. Diğer bir örnekte yine yaygın olarak görülen rahim kanserleridir. Rahim ameliyatı sırasında kasıktaki lenf bezleri de çıkarıldığı ve o bölgeye ışın tedavisi verildiği için o bacakta lenf ödem riski artacaktır. Bunun bir benzeri de erkeklerde olan prostat kanseridir.
Çıplak ayakla yerlere basmak lenfödem oluşması için önemli bir risktir. Özellikle killi toprağa sürekli basmak toprakta bulunan SİLLİ parçacıkların deriden cilt altına girmesine neden olur. Bu durumda lenf damarları bozulur ve PODOKONYOZ denilen ayaklarda lenf ödem oluşur.
Varise Bağlı Lenfödem
Yine çok yaygın sekonder lenf ödem nedenlerinden biri kronik venöz yetmezlik yani uzun süreli varis hastalığı bulunmasıdır. Bu hastaların beşte birinde bacakta aşırı kan birikmesine bağlu lenf damarları bozulmakta ve lenf dolaşımı sekteye uğramaktadır ve sonuç lenf ödem ile sonuçlanmaktadır. Bu hastalığa da FLEBOLENFÖDEM denilmektedir.
Çağımızda yine sık karşılaşılan sekonder lenf ödem nedeni de obezitedir. Özellikle vücut kitle indeksi 60 kg/m² ve üzerinde olması lenf damarlarına yağların yaptığı sıkıştırma nedeniyle lenf akışı zorlanmaya başlar. Bu durumda lenf ödem gelişimi hızlanır.
Sonuç:
Lenfödem çeşitleri, erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir. Primer lenfödem genetik faktörlere bağlı gelişirken, sekonder lenfödem genellikle çevresel etkenlerden kaynaklanır. Düzenli egzersiz, kompresyon tedavisi, manuel lenf drenajı ve gerektiğinde cerrahi yöntemlerle hastalığın ilerlemesi önlenebilir. Şişliğinizin nedenini öğrenmek ve tedavi süreci hakkında bilgi almak için uzman görüşü almanız önemlidir. 😊
LENFÖDEM HASTALIĞI ve LENFÖDEM TEDAVİSİ için ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız lütfen tıklayınız
LENFÖDEM TEDAVİSİ OLAN HASTALARIN yorumlarını görmek için lütfen tıklayınız
Varis İç Varis Venöz Yetmezlik Hastalıkları ve Tedavileri için ayrıntılı bilgiye ulaşmak için lütfen tıklayınız
Varis hastalığı ve “tedavisi yok, bu hastalıkla yaşamaya alış” denilen hastaların tedavi sonrası yorumlarını okumak için lütfen tıklayınız
Prof. Dr. Ahmet AKGÜL’ün özgeçmişine ulaşmak için lütfen tıklayınız
İletişim ve Randevu için lütfen tıklayınız
