Lenfödem risk faktörleri, etkili bir lenfödem tedavisi için bilinmelidir.
Lenfödem dünyada yaklaşık 300 milyona yakın insanı etkilemektedir. Her yaşta görülebilir, çocuklarda da yeni doğanda da yaşlılarda da görülebilmektedir. Daha önceki bölümde anlattığımız gibi lenfödem primer ve sekonder olarak ikiye ayrılmaktadır. Ayrıntılar için LENFÖDEM ÇEŞİTLERİ bölümüne bakabilirsiniz ama kısaca primer olan lenfödem doğuşta var olan bir hastalık iken sekonder olan lenfödem ise başka bir hastalık ve/veya tedavinin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Sekonder lenfödem daha sık ortaya çıkmaktadır. Primer lenf ödem yüz bin kişide bir sıklıkla görülmekte iken, sekonder lenfödem bin kişide bir olarak görülmektedir. Primer lenfödem doğum sırasında çocukta vardır ve bazen çocuklukta bazen de ileri yaşlarda ortaya çıkarken, sekonder lenfödemin görülme yaşları daha çok 40-60 yaş aralığındadır.
Lenfödem, lenf sıvısının dokularda birikmesiyle ortaya çıkan kronik bir sağlık sorunudur. Bazı bireylerde lenfödem gelişme riski daha yüksektir. İşte bu risk faktörleri:
Lenfödem Risk Faktörleri
- Hastanın yaşı önemli. Yaş arttıkça metabolizmanın düşmesi ve egzersiz kapasitesinin azalması nedeniyle lenfödem riski artar.
- Kadınlarda risk daha fazladır. Bunun bir nedeni de olarak hormonlar ve cilt altı yağ tabakasının daha fazla olmasıdır.
- Lipodem hastaları, şişmanlar ve obezlerde lenfödem oluşma riski daha fazladır çünkü cilt altında artan yağ tabakası, hemen yanı başında seyreden lenf damarlarını sıkıştırır ve lenfödem oluşmasına yardım eder. Zaten özel bir ismi de vardır: LİPOLENFÖDEM
- Varis, iç varis, venöz yetmezlik ve derin ven trombozu (DVT) hastalarında toplar damar içinde basınç çok artar. Ayrıca kılcal damar düzeyinde hücreler arası sıvının ve lenf sıvısının emilmesi zorlaşır ve lenfödem artar.
- Tansiyon hastaları ve özellikle hipertansiyon hastalarında da bir önceki risk faktörü gibi olay kılcal damar düzeyindedir. Atar damar basıncı artınca hücreler arasına daha fazla sıvı çıkar. Böylece lenf sıvısının birikimini artar.
- Tırnak mantarı, tırnak hastalıkları, ayak tabanı çatlakları ve selülit hastalarında da lenfödem riski artmıştır. Ayak tırnak veya tırnak etrafından veya ayak tabanından küçük çatlaklardan giren mikroplar çok ince lenf damarlarına ulaşır ve buraları tıkar. Aynı zamanda cilt altı enfeksiyon nedeniyle selülit oluşmaktadır.
1️⃣ Kanser ve Kanser Tedavileri
- ✔ Meme, rahim, prostat ve melanom gibi kanser türleri: Lenf düğümlerine yayılma ihtimali olan kanserler, lenf akışını bozar.
- ✔ Lenf düğümü ameliyatları: Kanser cerrahisinde lenf düğümlerinin alınması, lenfödem gelişme riskini artırır.
- ✔ Radyoterapi: Lenf damarlarına zarar vererek sıvı akışını engeller.
- ✔ Kemoterapi: Bağışıklık sistemini etkileyerek lenfatik sistemin sağlıklı çalışmasını zorlaştırır.
Bu duruma benzer diğer bir durumda rahim ve/veya rahim ağzı veya yumurtalık kanserleridir. Benzer durum erkeklerde prostat kanseridir. Bu kanserlerin tedavisinde kasık ve pelvik lenf bezleri ameliyatta alınır ve yine destek amaçlı ışın tedavileri yapılır. Sonuç olarak kasık lenf bezlri ve bacak lenf damarları fonksiyon dışı kalır ve bacakta veya ayakta % 40-50 oranında sekonder lenfödem oluşabilmektedir.
Bacak lenfödemi kol lenfödemine göre daha sık rastlanır bunun önemli bir nedeni de yerçekimidir.
2️⃣Lenfödem Risk Faktörleri: Cerrahi Müdahaleler
- ✔ Büyük ameliyatlar: Özellikle bacak, kol veya karın bölgesindeki cerrahiler bazen lenf akışını bozar.
- ✔ Damar ameliyatları: Özellikle varis cerrahisi veya bypass operasyonları, bazen lenf yollarına baskı yaparak sıvı birikimine yol açar.
- ✔ Ortopedik cerrahiler: Kalça, diz veya ayak bileği ameliyatları sonrası bazen lenfatik akışı bozar.
3️⃣ Kronik Hastalıklar ve Dolaşım Problemleri
- ✔ Obezite: Fazla kilo, lenf damarları üzerinde baskı oluşturur. Ayrıca lenf sıvısının hareketini kısıtlar.
- ✔ Diyabet: Kan dolaşımını ve lenfatik drenajı olumsuz etkiler. Böylece lenfödem riskini artırır.
- ✔ Damar hastalıkları: Kronik venöz yetmezlik ve varisler, bazen lenf sıvısının geri dönüşünü bozar.
- ✔ Romatoid artrit ve lupus gibi otoimmün hastalıklar: Bazen lenf düğümlerine zarar verir.
4️⃣Lenfödem Risk Faktörleri: Travma ve Yaralanmalar
✔ Lenf damarlarına zarar veren kazalar. Kesikler, yanıklar veya cerrahi dışı yaralanmalar, bazen lenfatik drenajı bozar.
✔ Tekrarlayan enfeksiyonlar. Selülit veya lenfanjit gibi enfeksiyonlar çoğunlukla lenf sistemini zayıflatır.
Türkiye’de çok sık rastlanmaz ama özellikle tropikal Afrika ve Güney Amerika’da sıklıkla FİLARYAZİS hastalığı görülür. Bu hastalık Afrika’da sekonder lenfödemin en sık nedenidir. Sivrisineklerden geçen larvalar ile bulaşır. Ayrıca bu larvalar deri altından lenf damarlarına geçer. Ayrıca bu, kılcal, ince lenf damarlarını tıkar ve böylece sekonder lenfödem oluşur.
5️⃣ Hareketsizlik ve Uzun Süreli Basınç Uygulayan Durumlar
- ✔ Uzun süreli hareketsizlik: Ameliyat sonrası yatak istirahati veya felç nedeniyle hareketsizlik, lenfödem riskini artırır.
- ✔ Sıkı giysiler ve aksesuarlar: Sürekli sıkı çorap, ayakkabı veya takı kullanımı lenf akışını engeller.
- ✔ Uzun yolculuklar: Özellikle uzun saatler boyunca hareketsiz kalınan uçak ve araba yolculukları, lenfödem oluşumunu tetikler.
6️⃣ Genetik Faktörler ve Doğuştan Gelen Riskler
- ✔ Ailesel lenfödem öyküsü: Genetik yatkınlık, lenfödemin doğuştan veya ilerleyen yaşlarda ortaya çıkmasına neden olur.
- ✔ Konjenital lenfödem: Lenf damarlarının doğuştan eksik veya işlevsiz olması sonucu gelişir.
- ✔ Turner sendromu gibi genetik hastalıklar: Lenfödemin kalıtsal olarak ortaya çıkma riskini artırır.
✅ Lenfödem Risk Faktörleri Azaltmak İçin Öneriler
- 🔹 Sağlıklı kilo kontrolü sağlayın.
- 🔹 Lenf sistemine zarar verebilecek yaralanmalardan kaçının.
- 🔹 Düzenli egzersiz yaparak lenf dolaşımını destekleyin.
- 🔹 Sıkı giysiler ve aksesuarlar kullanmaktan kaçının.
- 🔹 Enfeksiyonlardan korunmak için cilt bakımına özen gösterin.
- 🔹 Uzun yolculuklarda hareket etmeye özen gösterin.
Lenfödem, erken önlem alındığında yönetilebilir bir hastalıktır. Eğer lenfödem riski taşıyorsanız veya belirtileriniz varsa, erken teşhis ve tedavi için bir uzmana danışmanız önemlidir. 😊
LENFÖDEM HASTALIĞI ve LENFÖDEM TEDAVİSİ için ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız lütfen tıklayınız
LENFÖDEM TEDAVİSİ OLAN HASTALARIN yorumlarını görmek için lütfen tıklayınız
Varis İç Varis Venöz Yetmezlik Hastalıkları ve Tedavileri için ayrıntılı bilgiye ulaşmak için lütfen tıklayınız
Varis hastalığı ve “tedavisi yok, bu hastalıkla yaşamaya alış” denilen hastaların tedavi sonrası yorumlarını okumak için lütfen tıklayınız
Prof. Dr. Ahmet AKGÜL’ün özgeçmişine ulaşmak için lütfen tıklayınız
İletişim ve Randevu için lütfen tıklayınız
